Trẻ suy dinh dưỡng thấp còi – nguyên nhân và chế độ dinh dưỡng phù hợp

Suy dinh dưỡng thấp còi là tình trạng trẻ có chiều cao theo độ tuổi thấp hơn so với chiều cao chuẩn, nguyên nhân là do chế độ dinh dưỡng không cung cấp đủ nhu cầu của trẻ, đặc biệt là không cung cấp đủ protein và năng lượng thiết yếu gây nên.

Nguyên nhân trẻ bị suy dinh dưỡng

Những nguyên nhân chủ yếu khiến trẻ bị suy dinh dưỡng thấp còi là:

• Chủ yếu do một số cha mẹ thiếu kiến thức nuôi con: Cho trẻ ăn bổ sung quá sớm hoặc quá muộn, cai sữa sớm dưới 12 tháng đều ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ; Thức ăn sử dụng cho trẻ thường không đảm bảo chất lượng và số lượng theo lứa tuổi.

• Có liên quan đến điều kiện kinh tế, chế độ dinh dưỡng cho bà mẹ nuôi con.

• Ngoài ra còn có một nguyên nhân nữa là do trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng.

Hậu quả của suy dinh dưỡng

Bệnh có thể gây những hậu quả nặng nề hay có thể ảnh hưởng tới sự phát triển ở trẻ:

• Là một trong những yếu tố có nguy cơ làm tăng tỉ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh.

• Suy giảm sức khỏe lúc còn nhỏ và khi trưởng thành thì dễ mắc bệnh, giảm khả năng miễn dịch, giảm sức đề kháng hơn so với trẻ bình thường.

• Giảm khả năng học tập và năng suất lao động.

• Tăng nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm như đái tháo đường, ung thư... sau này.

Chế độ dinh dưỡng cho trẻ suy dinh dưỡng thấp còi

Trẻ suy dinh dưỡng thấp còi cần có một chế độ ăn và nguyên tắc cho trẻ ăn cụ thể, rõ ràng và quan trọng là phải lựa chọn thực phẩm đảm bảo chất lượng, an toàn cho trẻ - lựa chọn tối ưu nhất cho các bậc cha mẹ là thực phẩm hữu cơ, bởi thực phẩm hữu cơ có những ưu điểm đặc biệt, thành phần chất dinh dưỡng cũng như vitamin, khoáng chất có được là cao nhất, an toàn nhất khi trẻ dùng và hấp thụ.

 Nguyên tắc cho trẻ ăn

• Ăn nhiều bữa trong ngày.

• Ăn từ loãng đến đặc, từ ít đến nhiều.

• Cung cấp năng lượng cao hơn so với trẻ bình thường và tăng dần đến khi đạt khoảng 120 kcal/ kg cân nặng/ngày.

Chế độ dinh dưỡng cho trẻ thấp còi

Thực hiện chế độ dinh dưỡng cho trẻ thấp còi theo từng độ tuổi như sau:

• Giai đoạn trẻ dưới 2 tuổi

Trẻ từ 6 tháng tuổi, kết hợp với sữa mẹ cần cho trẻ ăn các bữa ăn bổ sung theo ngày.

• Trẻ 6 tháng tuổi ăn 1 bữa bột loãng.

• Trẻ từ 7-9 tháng ăn 2-3 bữa bột đặc

• Trẻ từ 10-12 tháng ăn 3-4 bữa bột đặc

• Trẻ từ 1-2 tuổi ngoài bú mẹ cần ăn thêm 4 bữa/ngày, nếu trẻ không bú mẹ cần thêm khoảng 400-500ml sữa bột công thức hoặc sữa tươi . Lưu ý, các  mẹ chọn sữa tươi hữu cơ nhé.

Trong chế độ ăn của trẻ ngoài ngũ cốc để nấu bột, cháo cần thêm thịt, cá, trứng, rau và các loại dầu hay mỡ động vật. Cần chú ý trẻ 6 tháng tuổi mới bắt đầu ăn dặm nên bắt đầu từ chế độ ăn bột loãng với trứng rồi tăng dần lượng dinh dưỡng.Luôn thay đổi cách chế biến phù hợp với khẩu vị của trẻ.

• Giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì

Giai đoạn này trẻ phát triển chiều cao rất tốt nên các mẹ cần tập trung cung cấp đủ lượng dinh dưỡng và các chất cần thiết, sau giai đoạn này để phát triển chiều cao rất khó. Trẻ cần được cung cấp chế độ ăn đầy đủ các chất sau:

• Cung cấp năng lượng: Trẻ cần được ăn đủ 3 bữa/ngày, đủ no và đủ dinh dưỡng.

• Cung cấp protein: Rất quan trọng giúp phát triển chiều cao, là thành phần tạo nên tế bào, hormon và hệ thống miễn dịch, ngoài ra là thành phần giúp cung cấp năng lượng. Nhu cầu hàng ngày là 50-70g/nam và 50-60g/nữ.

​​​​​​​

Nguồn cung cấp: Động vật (thịt, cá, trứng, sữa, tôm, cua...), Thực vật (các loại hạt như đậu đỗ, vừng, lạc...)

Lưu ý : Các mẹ nhớ lưu ý chọn sản phẩm hữu cơ, đảm bảo chất lượng

• Chất béo: Chất béo là nguồn cung cấp năng lượng, giúp hòa tan và hấp thu các loại vitamin tan trong dầu: vitamin A, E, D, K. Nhu cầu về lipid từ 60-78g/ngày/nam và 55-66g/ngày/nữ. Chất béo có trong mỡ động vật và các loại dầu thực vật.

• Sắt: Bé trai vị thành niên nhu cầu sắt 11-17mg/ngày, bé gái cần 11-29mg/ngày. Thức ăn giàu sắt có nguồn gốc động vật như thịt bò, tiết bò, trứng gà, trứng vịt, tim lợn, gan gà...

• Canxi: Rất cần cho tăng trưởng chiều cao. Nguồn cung cấp canxi bao gồm sữa, phomat, các sản phẩm từ sữa, rau có màu xanh thẫm, sản phẩm từ đậu tương, hải sản, cá, tôm...

• Vitamin D: Trong tự nhiên, rất ít thực phẩm có lượng đáng kể vitamin D. Các thực phẩm có vitamin D gồm một số dầu gan cá, nhất là ở các loại cá béo, gan và chất béo của động vật có vú ở biển. Ngoài ra để cung cấp vitamin tự nhiên cần tăng cường vận động ngoài trời, ánh nắng giúp tổng hợp vitamin D trên da.

• Vitamin A: Cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển bình thường, tăng cường khả năng miễn dịch, giảm tỷ lệ nhiễm trùng và tử vong. Vitamin A có nhiều trong thức ăn động vật như gan, trứng, sữa...; thức ăn thực vật cung cấp nguồn caroten như rau xanh, gấc, quả màu vàng.

• Vitamin C: Vitamin C giúp hấp thu và sử dụng sắt, canxi và axit folic. Ngoài ra, nó còn có chức năng chống dị ứng, tăng khả năng miễn dịch, kích thích tạo dịch mật, bảo vệ thành mạch. Vitamin C có nhiều trong các loại rau xanh, quả chín. Nhu cầu vitamin ở tuổi vị thành niên là 95mg/ngày.

• Kẽm: Kẽm cần thiết cho sự tăng trưởng cả cân nặng và chiều cao của cơ thể. Thiếu kẽm, sự chuyển hóa của các tế bào vị giác bị ảnh hưởng, gây biếng ăn do rối loạn vị giác. Nhu cầu kẽm hàng ngày là 9-10mg/nam và 7-8mg/nữ. Thực phẩm nhiều kẽm là tôm đồng, lươn, hàu, sò, gan lợn, sữa, thịt bò, lòng đỏ trứng, cá, đậu nành, các hạt có dầu (hạnh nhân, hạt điều, đậu phộng...).

Trẻ suy dinh dưỡng thấp còi có ảnh hưởng rất nhiều tới sự phát triển sau này của trẻ, nên mỗi giai đoạn ba mẹ cần cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho con theo nhu cầu. Dinh dưỡng đầy đủ cân bằng là cách tốt nhất để phòng và cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ